12 მაისს აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ გამოქვეყნდა 2020 წლის შემაჯამებელი ანგარიში საქართველოში რელიგიის თავისუფლების შესახებ.
ანგარიში მიმოიხილავს რელიგიური შეუწყნარებლობის საფუძველზე ჩადენილი დანაშაულების სტატისტიკას და მათზე სახელმწიფოს რეაგირებას, COVID-19 პანდემიით გამოწვეული საგანგებო მდგომარეობის დროს საქართველოს საპატრიარქოს პრივილეგიებს, საეკლესიო ანტისემიტიზმის შემთხვევებს, რელიგიური უმცირესობების მიმართ კანონმდებლობაში არსებულ უთანასწორობასა და პრაქტიკაში გამოვლენილ ბარიერებს, რელიგიური დანიშნულების ნაგებობების მშენებლობისას შექმნილ დაბრკოლებებსა და საკუთრებასთან დაკავშირებულ პრობლემებს, საჯარო სასწავლო დაწესებულებებში რელიგიური ნეიტრალობის დარღვევებს, სიძულვილის ენის გამოვლინებებსა და საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე რელიგიის თავისუფლების მდგომარეობას.
სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში ასახულია არასამთავრობო ორგანიზაციების შეფასებები, მათ შორის ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტის (TDI) პოზიცია საქართველოში რელიგიისა და რწმენის თავისუფლების დაცვასა და პოლიტიკასთან დაკავშირებით.
ანგარიშში აღნიშნულია, რომ არასამთავრობო და რელიგიური ორგანიზაციების მონაცემებით, 2019 წელთან შედარებით, 2020 წელს შემცირდა რელიგიური შეუწყნარებლობის საფუძველზე ჩადენილი დანაშაულების რაოდენობა, რაც შესაძლოა COVID-19 პანდემიის საპასუხოდ, საჯარო აქტივობებზე დაწესებულ შეზღუდვებს უკავშირდებოდეს. მითითებულია, რომ წლის განმავლობაში, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გამოიძია 22 რელიგიური შეუწყნარებლობის საფუძვლით წარდგენილი საქმე, 2019 წელს კი აღნიშნული საფუძვლით გამოძიებულ საქმეთა რიცხვი 44 იყო. სახალხო დამცველის ოფისში წლის განმავლობაში რელიგიური ნიშნით მოტივირებულ დანაშაულებსა და დისკრიმინაციის საქმეებზე შვიდი საჩივარი შევიდა. წარდგენილი განცხადებიდან ორი ძალადობას მოიცავდა.
ანგარიშში ხაზგასმულია პანდემიის დროს შემოღებული რეგულაციებისას მართლმადიდებლური ეკლესიის პრივილეგირებული მდგომარეობა დღესასწაულებზე, როდესაც ეს არ იყო ხელმისაწვდომი სხვა დენომინაციებისთვის.
დოკუმენტში საუბარია ასევე საჯარო სკოლებში დისკრიმინაციისა და რელიგიური ნეიტრალურობის დარღვევის შემთხვევებზე.
2020 წელს ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტმა (TDI) მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განცხადებით, სსიპ – შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის წინააღმდეგ. ცენტრმა უარი უთხრა ორ აბიტურიენტს, რომლებიც მეშვიდე დღის ქრისტიან-ადვენტისტთა ეკლესიის წევრები არიან, შაბათის გარდა, სხვა დღეს ჩაებარებინათ ინგლისური ენის გამოცდა. მეშვიდე დღის ქრისტიან-ადვენტისტთა ეკლესიის წევრებს კი, მათი რელიგიური მრწამსის გამო, არ შეეძლოთ, მონაწილეობა მიეღოთ გამოცდაში შაბათ დღეს. მოგვიანებით, სასამართლო განჩინების საფუძველზე, მათ საშუალება მიეცათ, სხვა დღეს ჩაებარებინათ გამოცდა.
ანგარიშში განხილული იყო დაფინანსების არათანაბრობის და გაურკვეველი კრიტერიუმების საკითხიც. 2020 წელს მთავრობამ, რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტოს მეშვეობით, 25 მილიონი ლარი გამოუყო საპატრიარქოს, ხოლო დამატებით ოთხ რელიგიურ გაერთიანებას – ჯამში 3,5 მილიონი ლარი. არასამთავრობო და რელიგიური ორგანიზაციები აღნიშნავენ, რომ ბუნდოვანია მთავრობის მიერ რელიგიური ჯგუფების შერჩევისა და დაფინანსების გაცემის კრიტერიუმები.
ანგარიშში ყურადღება გამახვილებული იყო ასევე სიძულვილის ენასა და ანტისემიტიზმზე.
2020 წელს მედიის განვითარების ფონდმა რელიგიური ნიშნით სიძულვილის ენის 30 განცხადება აღრიცხა, რომლებიც ტელევიზიით, ონლაინსივრცესა და ბეჭდურ მედიაში ვრცელდებოდა. განცხადებების ავტორები მედიის წარმომადგენლები, პოლიტიკოსები, სასულიერო პირები, საზოგადოებრივი ორგანიზაციების წარმომადგენლები იყვნენ.
ანგარიშში საუბარია საეკლესიო ანტისემიტიზმის შემთხვევებზეც. 2020 წლის 20 დეკემბერს მართლმადიდებელი ეკლესიის მიტროპოლიტმა, იოანე გამრეკელმა, ქადაგებისას ანტისემიტური შინაარსის განცხადებები გააკეთა. მან ებრაელებს უწოდა „ქრისტიანთა მდევნელი“ და „ურწმუნო მოდგმა“.