სოლიფსიზმი (ლათ. solus – ერთი, ipse – თავად) არის იდეალისტური ფილოსოფიური თეორია (სუბიექტური რეალიზმის უკიდურესი ფორმა), რომელიც უარყოფს ობიექტური რეალობის არსებობას.
სოლიფსიზმის საფუძველია მტკიცება იმის შესახებ, რომ ერთადერთი სარწმუნო რეალობა საკუთარი ცნობიერება (რომელიც უშუალოდაა მისაწვდომი ადამიანისათვის) და შეგრძნებებია (რომლებიც ასევე უშუალოდ აღიქმება). ჩვენს ცნობიერებაში გარე სამყაროს ადეკვატურად ასახვის საკითხი ყოველთვის ეფუძნება აღქმის უტყუარობის საკითხს: თუ შეგრძნებები უტყუარია, მაშ, სამყარო ისეთია, როგორსაც ვხედავთ მას. შეგრძნებათა უტყუარობის/ნამდვილობის დამტკიცება არ შეგვიძლია, რადგან შეგრძნებათა და ცნობიერების გარდა უშუალოდ არაფერია ჩვენთვის მისაწვდომი. ამ შემთხვევაში შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ შეგრძნებები დამახინჯებულია ან ისინი ჩვენი ცნობიერების ნაყოფია უბრალოდ და გარემომცველი სამყარო სულაც არ არის ისეთი, როგორსაც მას ვხედავთ, თუ საერთოდ არსებობს იგი.
სოლიფსიზმი გამორიცხავს ყოველგვარ ლოგიკას ან დამადასტურებელ საბუთს, რაც გამოცდილების რეალობის დამადასტურებელი იქნებოდა. თუ ჩვენი გამოცდილებანი ხელოვნურია, წარმოსახვითი ან ყალბი, მაშ, ნებისმიერი გამოცდილება, რამაც შეიძლება გვიბიძგოს სოლიფსიზმისკენ, შეიძლება ილუზიის ნაწილი იყოს და მაშასადამე, არასანდო. ამავდროულად, ნებისმიერი გამოცდილება, რომელიც გვიბიძგებს სოლიფსიზმში დაეჭვებისკენ, შეიძლება არასანდოდ მივიჩნიოთ იმავე მიზეზის გამო. შედეგად, სოლიფსიზმს ვერც დავამტკიცებთ და ვერც უარვყოფთ გამოცდილების მეშვეობით, რაც იმას ნიშნავს, რომ სოლიფსიზმი, როგორც ფილოსოფია, პრაქტიკულად, აზრს მოკლებულია.
სოლიფსიზმის შესახებ პირველად დაწერა ბერძენმა სოფისტმა გორგიუსმა (ქრ. შობამდე 483-375), რომლის ნაწერიდანაც ციტატა მოჰყავს რომაელ სკეპტიკოსს სექსტუს ემპირიკუსს:
- არაფერი არ არსებობს.
- თუ არსებობს კიდეც რამე, ამის შესახებ რაიმეს გაგება მაინც შეუძლებელია.
- რამის გაგება თუ შეიძლება კიდეც ამის შესახებ, სხვებისათვის ამ ცოდნის გადაცემა მაინც შეუძლებელია.
ბრიტანელი იდეალისტი ფ. ჰ. ბრედლი თავის წიგნში Appearance and Reality (1893) ასე ახასიათებს სოლიფსისტურ შეხედულებას:
„მე ვერ გავცდები გამოცდილების საზღვრებს; გამოცდილება ჩემი გამოცდილება უნდა იყოს. აქედან გამომდინარეობს ის, რომ არაფერი არსებობს ჩემი ‘მეს’ მიღმა, რამეთუ ის, რაც არის გამოცდილება, არის ‘მეს’ მდგომარეობა.“
სოლიფსიზმი თანმიმდევრული ფორმით მეტად იშვიათად გვხვდება ფილოსოფიის ისტორიაში. იგი იმდენად აშკარად ეწინააღმდეგებოდა მეცნიერებასა და ადამიანის პრაქტიკულ საქმიანობას, რომ მის პირდაპირ დაცვას თითქმის არავინ ცდილობდა. ამიტომ იგი უმთავრესად არსებობდა, როგორც სუბიექტური იდეალიზმიდან გამომდინარე შედეგი.
სოლიფსიზმი და ქრისტიანობა ერთმანეთს გამორიცხავს. თუკი სოლიფსიზმი არის იდეა იმის შესახებ, რომ მხოლოდ „მე“-ა მნიშვნელოვანი, წმინდა წერილი გვეუბნება, რომ ქრისტეა ყველაზე მნიშვნელოვანი. მოციქული პავლე წერს:
გადავწყვიტე, არაფერი მცოდნოდა თქვენ შორის, გარდა იესო ქრისტესი, და ისიც ჯვარცმულისა.
ქრისტიანი ამბობს:
ახლაც ყველაფერი წაგებად მიმაჩნია ჩემი უფლის, იესო ქრისტეს ცოდნის უპირატესობისთვის, რის გამოც უარი ვთქვი ყოველივეზე და ყველაფერს ნაგვად მივიჩნევ, რათა ქრისტე შევიძინო და აღმოვჩნდე მასში არა ჩემი სიმართლით, რაც რჯულიდანაა, არამედ იმით, რაც არის ქრისტეს რწმენა, ღვთიური სიმართლე, რწმენის მიხედვით, რათა შევიცნო იგი და მისი აღდგომის ძალა და მის ტანჯვებში თანაზიარება, და მის სიკვდილს ვემსგავსო, რათა როგორმე მივწვდე მკვდრეთით აღდგომას.
ამ მუხლებიდან გამომდინარე, ვხედავთ, რომ სოლიფსიზმისათვის ადგილი არ რჩება ქრისტიანის ცხოვრებაში!
გამოყენებული წყაროები:
https:/www. thegospelcoalition.org