არსებობს წიგნი, სახელწოდებით „რას აკეთებდა ღმერთი ჯვარზე?“ (What was God doing on the Cross?). როგორც ჩანს, აქ ისმის ორი შეკითხვა და არა ერთი. უპირველეს ყოვლისა, კითხვა: „რატომ ეცვა ღმერთი ჯვარს?“ რატომ დაუშვა ღმერთკაცმა, რომ ეკლის გვირგვინი დაედგათ მისთვის თავზე? რატომ არის ჩვენთვის ესოდენ თავზარდამცემი ის, რომ ღმერთი უნდა ჯვარცმულიყო?
მეორე: „რატომ მაინცდამაინც ჯვარზე?“ მაშინ, როცა უკვე ვიცით, რომ ღვთის ძე ჯვარს აცვეს, გვიჩნდება კითხვა: „რას აკეთებდა ის იქ?“ რატომ გააკეთა მან ეს? რა მიზნით ჩამოვიდა იესო ზეციდან და შეეწირა, ვითარცა კრავი? პრობლემა ის გახლავთ, რომ იზრდება ისეთ ქრისტიანთა რიცხვი, რომლებიც უფრო და უფრო დეტალურად ითხოვენ ამ კითხვებზე პასუხების გაცემას. ამის მიზეზი სამი რამაა:
1) მცირდება ღვთის სიწმინდის რეალობის შეგრძნება;
2) მცირდება შეგრძნება იმისა, რომ კაცობრიობა ცოდვილია;
3) მეტისმეტად იზრდება საკუთარი ღირსების შეგრძნება.
თუ იმას გავითვალისწინებთ, რომ მე ვამტკიცებ სათანადო თვითშეფასების აუცილებლობის შესახებ, ვშიშობ, რომ ბევრი ადამიანი მალე საკუთარი თავით იმდენად იხიბლება, რომ არ შეუძლიათ, არ დასვან კითხვა იმასთან დაკავშირებით, თუ საერთოდ რატომ უნდა მომკვდარიყო ქრისტე მათთვის. თუმცა წმინდა წერილის კითხვისას გვესმის, რომ ძე კაცისა, იესო ქრისტე, ჯვარზე გაკრული იყო იმ მარადიული სასჯელისათვის, რომელსაც ჩვენ ვიმსახურებდით ჩვენივე ცოდვიანობის გამო.
ჯვარცმის ტკივილი და სირცხვილი
ნებისმიერი მცდელობისას, ჩავწვდეთ ქრისტეს ტანჯვას, ასევე აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ ის ფაქტი, რომ „ღვთისმოსავი ქრისტიანული ტრადიციის ორიათასწლოვანი ისტორიის განმავლობაში ჩვენ იმდენად ‘მოვიშინაურეთ’ ჯვარი, რომ ჩვენთვის ძნელია იმის გაცნობიერება, თუ როგორ უყურებდნენ მას ქრისტეს დროს“.
ჯვარცმის მტკივნეული და სამარცხვინო ასპექტები გაბუნდოვანდა და რამდენსაც არ უნდა ვამტკიცებდეთ, რომ ბევრი ვიცით სასიკვდილო სასჯელის ამ ფორმის შესახებ, ეს მაინც არ იქნება ჩვენთვის იმავე მნიშვნელობის მქონე, რა მნიშვნელობაც ჰქონდა პირველ საუკუნეში მცხოვრები ადამიანებისათვის. თავად ახალი აღთქმა ბევრს არ გვეუბნება ჯვარცმის დეტალების შესახებ. ოთხივე სახარების ავტორები სიტყვაძუნწნი და თავშეკავებულნი არიან იესოს ჯვარცმის აღწერისას. ისინი შემოიფარგლებიან ფრაზით (მათე 27:35ა, მარკოზი 15:24ა, ლუკა 23:33 და იოანე 19:18): „ჯვარს აცვეს“. რატომ არის ესოდენ მცირედი დაწერილი?
ამისათვის არსებობს, სულ მცირე, ორი მიზეზი. უპირველესად, ჯვარცმა იმდენად ხშირი იყო და მის შესახებ ისე კარგად იცოდა ხალხმა, რომ სახარებათა ავტორებმა საჭიროდ არ მიიჩნიეს დაწვრილებით აღწერა. უფრო მნიშვნელოვანი გახლავთ ის ფაქტი, რომ ჯვარცმა იმდენად საზიზღარი, იმდენად ენით აღუწერლად სამარცხვინო იყო, რომ მოციქულებმა არასწორად მიიჩნიეს, იმაზე მეტის თქმა უფლის ჯვარცმის შესახებ, რაც დაწერილია სახარებებში.
1. ისტორიული მნიშვნელობა
უნდა გვახსოვდეს, რომ ჯვრის საღვთისმეტყველო მნიშვნელობას ვერ განვაცალკევებთ თავად ისტორიული და ფიზიკური მოვლენისგან. გამოიყენებოდა სხვადასხვა ტიპის ჯვრები, მათგან X და T ფორმის ჯვრები იყო ყველაზე გავრცელებული. ასევე მნიშვნელოვანი იყო ჯვრის სიმაღლე.
ჩვეულებისამებრ, მსხვერპლის ფეხები მიწიდან არა უმეტეს ნახევარი მეტრის სიმაღლეზე იყო. ამას საგანგებოდ აკეთებდნენ ასე, რათა შემდეგ ველურ ცხოველებსა და ქალაქებში მცხოვრებ მოშინაურებულ ძაღლებს მოგვიანებით გვამი შეეჭამათ. იესოს შემთხვევაში, შესაძლოა, გამონაკლისი იქნა დაშვებული (იხ. მათე 27:42,48).
თუ ეს ასეა, მაშ, ეს იყო არა გულმოწყალების, არამედ იმის გამო, რომ უფრო მეტად წარმოეჩინათ მისი სირცხვილი გამვლელების თვალწინ და ამით უფრო მეტად დაემცირებინათ იგი.
2. ლურსმნები
მსხვერპლის ჯვარზე მისალურსმებლად მსხვილ ლურსმნებს იყენებდნენ.
1968 წელს იერუსალიმის ახლოს, გივატ’ჰა-მივტარის სასაფლაოზე აღმოაჩინეს ადამიანის ჩონჩხის ნაშთები. მას „იოანე“ ერქვა და ის ჯვარს აცვეს: „ფეხები თითქმის პარალელურად ჰქონდა მიტყუპებული და ორივე ერთი ლურსმნით ჰქონდა მიჭედებული ჯვარზე ქუსლები; მუხლები გადაჯვარედინებული ჰქონდა − მარჯვენა მარცხენაზე; სხეულის ზედა კიდურები ამოწეული იყო და წინამხრებში იყო მილურსმული ჯვარზე.“
3. მსხვერპლის ტანჯვათა გახანგრძლივება
„ჯვარცმული ადამიანის მარჯვენა, დიდი წვივის ძვალს მხეცურად ხლეჩდნენ ორ ნაწილად, შესაძლოა იმისათვის, რომ მსხვერპლს არ ჰქონოდა ჯვარზე ვერტიკალურად აზიდვის შესაძლებლობა, რაც აუცილებელია სუნთქვისათვის და ამით დაჩქარებულიყო მსხვერპლის გაგუდვის პროცესი.
მიუხედავად იმისა, რომ ეს კაცი („იოანე“) ჯვარზე წინამხრით იყო მილურსმული, ამის გაკეთება შესაძლებელი იყო ხელისგულის მეშვეობითაც, მათ საწინააღმდეგოდ, ვინც ამ აზრს არ იზიარებდა.
თუ ლურსმანი ხელისგულში ნების (ადგილი ცერა თითთან, ხელის მტევნის სამ ძვალს შორის) მეშვეობით შედის, ის არ ტეხს ძვლებს და შეუძლია რამდენიმე ასეულ კილოგრამამდე წონას გაუძლოს.
ხშირად ხის პალოს ან ხის პატარა ნაჭერს, ე. წ. „სედეკულას“ ამაგრებდნენ ჯვრის ვერტიკალური ნაწილის შუაში, რათა უზრუნველეყოთ ადგილი ლურსმნის ჩასარჭობად. ამის მიზანი გახლდათ მსხვერპლის ნაადრევი სიკვდილის აღკვეთა, რათა მისი ტანჯვა კიდევ უფრო გახანგრძლივებულიყო.
4. ჯვარზე სიკვდილის მიზეზი
წლების განმავლობაში მიმდინარეობდა მსჯელობა სიკვდილის ზუსტ მიზეზთან დაკავშირებით.
დ. ქ. კარსონი წერდა: „ჯვარზე მიბმული ან მილურსმული მსხვერპლი უსასრულოდ ბევრ ტკივილს და სპაზმს განიცდიდა, რადგან ხელებითა და ფეხებით ზემოთ აწევას ცდილობდა, რათა სუნთქვა შესძლებოდა. შემდეგ ისევ ეშვებოდა მანამ, სანამ ახალი ჩასუნთქვის მოთხოვნილება ისევ ტკივილის განცდას არ აიძულებდა.
გამათრახება, სისხლის დაკარგვის ტკივილით გამოწვეული შოკი − ეს ყველაფერი იწვევდა აგონიას, რომელიც, შეიძლება, რამდენიმე დღის განმავლობაშიც კი გაგრძელებულიყო. საბოლოოდ, ეს აგონია გაგუდვით, გულის გაჩერებით ან სისხლის დაკარგვით სრულდებოდა. მაშინ, როცა მსხვერპლის სიკვდილის დაჩქარება სურდათ, მცველი უბრალოდ ფეხებს უმტვრევდა მას. შედეგად, ჯვარცმული ადამიანი თითქმის მყისიერად კვდებოდა: ან შოკით, ან კოლაფსისგან, რაც სუნთქვის შეკვრას იწვევდა.“
5. ჯვარცმა, როგორც სასიკვდილო სასჯელი
ძნელია სასიკვდილო სასჯელის უფრო საშინელი ფორმის წარმოდგენა. ძველ მსოფლიოში ჯვარცმა ეფექტურ მეთოდად მიიჩნეოდა ადამიანთა დასასჯელად და ამიტომაც მას ხშირად მიმართავდნენ. სპარტაკის დამარცხების შემდეგ გამარჯვებულმა კრასუსმა 6 ათასი ამბოხებული გააკრა ჯვარზე კაპუასა და რომს შორის არსებულ აპიუსის გზაზე. უკანასკნელი ბრძოლის გამართვამდე სპარტაკმა რომაელი ტყვე გააკრა ჯვარზე, რათა თავისი მეომრებისთვის ეჩვენებინა, რა ელოდათ მათ დამარცხების შემთხვევაში. უცნაურია და საკმაოდ ირონიულიც, რომ იულიუს კეისარი მტრებისადმი გულმოწყალედ მიიჩნიეს იმის გამო, რომ ბრძანა მათთვის ყელი გამოეჭრათ ჯვარცმამდე, რათა ჯვარზე ენით აღუწერელი ხანგრძლივი აგონიის განცდისგან ეხსნა ისინი.
6. იერუსალიმის ალყა
იოსებ ფლავიუსმა აღწერა იმ ებრაელთა ბედი, რომლებიც ტყვედ ჩაცვივდნენ ახ. წ. აღ-ის 70 წელს, იერუსალიმის აღების შემდგომ. ტყვეებისადმი „რისხვითა და სიძულვილით შეპყრობილი ჯარისკაცები ვისაც დაიჭერდნენ, გასართობად ყველას ჯვარზე აკრავდნენ სხვადასხვა მდგომარეობაში. მათი რიცხვი იმდენად დიდი იყო, რომ ჯვრებისთვის საკმარისი ადგილი არ რჩებოდა და არც ჯვრები იყო საკმარისი ადამიანებისათვის“.
ფლავიუსი მიუთითებს, რომ რომაელი გენერალი ტიტუსი იმედოვნებდა, რომ ეს მათ კაპიტულაციას დააჩქარებდა, ვინც ალყაშემორტყმულ ქალაქში რჩებოდა.
7. შეურაცხყოფა და დამცირება
ჯვარზე განცდილ ტკივილზე უარესი მხოლოდ ჯვრის სირცხვილი იყო (იხ. 1 კორინთელთა 1:18-25). რატომ იხსენიებს მოციქული პავლე ჯვარს, როგორც „სისულელეს“ და „საცდურს“? საქმე ის კი არაა, რომ ჯვარცმის კონცეფცია ან პრაქტიკა ინტელექტუალურად მცდარი (მაგალითად, 2+2=5) ან არალოგიკური იყო.
მეტად სავარაუდოდ, ჯვარცმული მხსნელისადმი რწმენის მეშვეობით ხსნის შესახებ უწყება „სისულელედ“ და „საცდურად“ მიიჩნეოდა, რადგან თავად ჯვარი გახლდათ ადამიანის ყველაზე ბილწი აზრების ხორცშესხმა და ნიშანი. ჯვარი იყო საყვედურის, დეგრადაციის, დამცირებისა და ზიზღის სიმბოლო. ეს ესთეტიკურად გულისამრევი იყო. ერთი სიტყვით, ჯვარი გაცილებით უფრო მეტი გახლდათ, ვიდრე სასიკვდილო სასჯელის აღსასრულებელი იარაღი. ეს იყო შეურაცხყოფისა და სოციალური დამცირების საზოგადოებრივი სიმბოლო. ჯვარცმა უფრო მეტისათვის იყო განკუთვნილი, ვიდრე, უბრალოდ, ადამიანის მოკვლაა. ჯვარცმის მიზანი იყო ადამიანის დამცირება. ჯვარი არა მხოლოდ ადამიანის სხეულის გასატეხად გამოიყენებოდა, არამედ მისი სულის დასათრგუნად და შესარცხვენად. რასაკვირველია, სიკვდილით დასჯის უფრო ქმედითი საშუალებებიც არსებობდა: ქვებით ჩაქოლვა (იხ. საქმეების მე-7 თავი, სტეფანეს ჩაქოლვა); თავის მოკვეთა (საქმეების მე-12 თავი, იაკობის სიკვდილით დასჯა) და ასე შემდეგ, მაგრამ ჯვარცმა გარდა ადამიანის სხეულისთვის მიყენებული ზიანისა, მისი დამცირების და ამის ყველასათვის საჯაროდ ჩვენების კარგი იარაღი იყო.
8. საჯაროდ გაშიშვლებული
ჯვარცმა ყოველთვის საჯაროდ ხდებოდა. არჩევდნენ ყველაზე შესამჩნევ ადგილს. ჩვეულებისამებრ, ეს იყო გზაჯვარედინი, თეატრი ან შემაღლებული ადგილი. მიზანი ის იყო, რომ ჯვარცმულში უფრო მეტი სოციალური და პირადი დამცირების გრძნობა გამოეწვია. მსხვერპლს შიშველს აკრავდნენ ჯვარზე, თუმცა ებრაული მგრძნობიარობა მოითხოვდა, რომ ჯვარცმულს თეძოებზე ნაჭერი ჰქონოდა შემოხვეული. ბიბლიაში ფიზიკური სიშიშვლე სულიერი და ფიზიკური შერცხვენის სიმბოლო გახლდათ.
ჟან კალვინი წერდა: „მახარებლები ღვთის ძეს სამოსელშემოძარცულს გამოსახავენ, რათა ვიცოდეთ სიმდიდრე, რომელიც ამ სიშიშვლის წყალობით იქნა მოპოვებული ჩვენთვის, რამეთუ ამან უნდა შეგვმოსოს ჩვენ ღვთის თვალში. ღმერთმა მოისურვა, რომ მისი ძე განძარცული ყოფილიყო, რათა ჩვენ თავისუფლად შევმოსილიყავით სიმართლისა და ყოველი სიკეთის სამოსელში, მაშინ, როცა უწინ დაგლეჯილ სამოსში გახვეული ბინძური სირცხვილი არ გვაძლევდა ზეცისკენ მიმავალ გზასთან მიახლოების შესაძლებლობას.“
პირველმა ადამმა, რომელიც ღმერთის სიმართლეში გახლდათ შექმნილი დასაწყისიდან, თავისი ცოდვის მეშვეობით ცოდვილი სამოსით შეგვმოსა და ამით ღვთის სიმართლე წაგვართვა.
9. ჯვარცმული მხსნელის პარადოქსი
ჯვარცმის უძველესი შეფასების შესახებ ვიგებთ იქიდან, თუ როგორ არის იგი აღწერილი ლიტერატურაში. ისტორიკოსებმა ერთხელ არასწორად ივარაუდეს, რომ ჯვარცმის იშვიათი ხსენება ლიტერატურულ წყაროებში მტკიცებულებაა იმისა, რომ სასჯელის ეს ფორმა არც ისე ხშირად გამოიყენებოდა.
სულ ცოტა ხნის წინ იქნა დადგენილი, რომ უფრო მეტად დახვეწილი მწერლები ჯვარცმაზე მითითებისგან თავს იმის გამო კი არ იკავებდნენ, რომ სასჯელის ეს ფორმა გავრცელებული არ იყო, არამედ იმის გამო, რომ არ სურდათ თავიანთი სამუშაოს შერცხვენა ან შებილწვა ამგვარი ამაზრზენი და დამამცირებელი სასიკვდილო სასჯელის ხსენებით.
ბერძნულ რომანსებსა და თეატრში მთავარი გმირის ჯვარცმა ჩვეულებრივი ამბავი გახლდათ, მაგრამ ის ყოველთვის ახერხებდა თავის დახსნას და გათავისუფლებას. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, გმირებს უფლება არ ჰქონდათ, რომ ამგვარი სამარცხვინო სიკვდილი აეტანათ. ეს გახლდათ ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, თუ რატომ იყო ჯვარცმული მხსნელის გაგება „სისულელე“ ბერძნებისათვის. ჯვარცმას ეწოდებოდა crudelissimum taeterrimumque supplicum, ანუ „ყველაზე სასტიკი და ამაზრზენი სასჯელი“.
პლინიუს უმცროსი ქრისტიანობას „მანკიერ და ახირებულ ცრურწმენას“ უწოდებდა, რადგან ის ჯვარცმული ქრისტეს შესახებ ქადაგებდა. ტაციტუსისთვის კი ქრისტიანობა „დამღუპველი ცრურწმენა“ გახლდათ.
10. რომაელთათვის აკრძალული ჯვარი
ჯვარცმასთან დაკავშირებული სირცხვილი იმდენად ძლიერი იყო, რომ კატეგორიულად იკრძალებოდა რომაელი მოქალაქის ამგვარად დასჯა. ციცერონი წერდა: „მაშინაც კი, თუ სიკვდილით გვემუქრებიან, ჩვენ შეგვიძლია, თავისუფალი ადამიანებივით დავიხოცოთ. მაგრამ ჯალათი, თავის დაბურვა და თავად სიტყვა ‘ჯვარი’ რაც შეიძლება შორს უნდა იყოს რომაელი მოქალაქის არა მხოლოდ პიროვნებისგან, არამედ მისი აზრებისგან, თვალებისა და ყურებისგანაც.“
„ჯვარცმული მესიის“ წინააღმდეგობრიობა
ჯვრის შეურაცხმყოფელი და უხამსი ხასიათით აიხსნება პავლეს თავდაპირველი წინააღმდეგობა ეკლესიისა და სახარებისადმი. პავლე „არბევდა“ ეკლესიას (საქმეები 8:3 — სიტყვა, რომელიც აღნიშნავს ველურ მხეცს, რომელიც ნადავლისკენ მიისწრაფვის და ხორცს აგლეჯს ძვლებიდან); ის „სიკვდილის მუქარით სუნთქავდა უფლის მოწაფეთა წინააღმდეგ“ (საქმეები 9:1); „სასიკვდილოდ“ დევნიდა ეკლესიას (საქმეები 22:4) და „გამძვინვარებული“ იყო ეკლესიაზე (საქმეები 26:11).
რატომ? არა უბრალოდ იმიტომ, რომ ეკლესია იესო ქრისტეს განკაცებულ ღმერთს უწოდებდა; არც მოსეს რჯულისა თუ ტაძრისათვის შექმნილი სავარაუდო საფრთხის გამო (თუმცა ეს ბრალდებაც იყო წამოყენებული, იხ. საქმეები 6:13). მთავარი საცდური პავლესთვის იყო იესოს ჯვარცმა. ჯვარცმული მესია წინააღმდეგობრიობას იწვევდა. დაუშვებელი იყო ჯვარცმული მესიის შესახებ აზრი!
მესია ადამიანთა წარმოდგენაში დაკავშირებული იყო სიმდიდრესთან, დიდებულებასა და ტრიუმფთან, ხოლო ჯვარცმა მეტყველებდა უძლურებაზე, დაცემასა და დამარცხებაზე.
ჯვარცმა, როგორც წყევლა
ებრაულ რჯულში (იხ. რჯლ. 21:23) დაწერილი იყო: „არ უნდა გაათევინო მის გვამს ძელზე, არამედ დამარხე იგი იმავე დღეს, რადგან ღვთისგან არის დაწყევლილი ძელზე ჩამოკიდებული.“
ეს სიტყვები მიემართებოდა ნებისმიერ ჯვარცმულს იესოს დროსაც. სწორედ ამიტომ, ებრაელთა მოთხოვნა იესოს ჯვარცმასთან დაკავშირებით (ნაცვლად მისი განდევნისა) მიმართული იყო იმისკენ, რომ რაც შეიძლება მეტი საზოგადოებრივი ზიზღი გამოეწვია მისდამი.
ამრიგად, სავლეს (პავლეს) ქრისტიანებისგან ესმოდა ამბავი იმის შესახებ, რომ მას, ვისაც ღმერთის ყველაზე უხვი კურთხევით უნდა გაეხარა, ნაცვლად ამისა, უფლის ყველაზე დიდი წყევლა დაატყდა თავს. როგორ შეეძლოთ ამ ებრაელებს მისი, როგორც ღმერთისა და მხსნელის თაყვანისცემა, როცა თავად ღმერთის მიერ იყო წყეული? ჯვარცმული მესია აღმაშფოთებელი მკრეხელობა გახლდათ! მიუხედავად ამისა, ყურადღება მიაქციეთ, როგორ უსვამდა ხაზს ადრეული ეკლესია ამ ფაქტს! (იხ. საქმეები 2:23; 4:9-12; 5:29-31.
ჯვრის შეურაცხყოფა
ამრიგად, ჯვართან დაკავშირებული შეურაცხყოფა უკავშირდება არა იმას, რომ ის წინააღმდეგობრივია საღვთისმეტყველო თვალსაზრისით, ან ინტელექტუალურად არალოგიკურია, ან კიდევ იურიდიულად დაუშვებელია; ჯვართან დაკავშირებული შეურაცხყოფა გამომდინარეობდა იმ ფაქტისგან, რომ ჯვარი მორალური სირცხვილისა და ზიზღის ხილული სიმბოლო და მისი ფიზიკური ხორცშესხმა გახლდათ.
ჯვარი იყო მისი სიკვდილის იარაღი, ვინც ამტკიცებდა, რომ იყო მესია და მხსნელი. ამით აიხსნება ის, თუ რატომ სძულდათ პავლე და რატომ ექცეოდნენ ასე ცუდად, როცა ის უკვე თავად ქადაგებდა სახარებას!
გახსოვდეთ, რომ იესო ქრისტე მოკვდა არა მხოლოდ ჩვენი ცოდვებით გამოწვეული დანაშაულის გამო, არამედ ჩვენი ცოდვების სირცხვილის გამოც!
წყარო: www.crosswalk.com