2016 წელს ციხეში, 81 წლის ასაკში გარდაიცვალა უინსტონ მოზლი. მკვლელი ახალგაზრდა ქალის სუზან კეტრინ ჯენოვეზისა, რომელის ტრაგიკულ აღსასრულში თვითმხილველთა გულგრილობამ უფრო დიდი როლი შეასრულა, ვიდრე თავდამსხმელმა. ამ ფაქტის შემდეგ ფსიქოლოგიაში გაჩნდა ტერმინები „ჯენოვეზეს სინდრომი“ და „მოწმის ეფექტი“.
ზემოხსენებული მოვლენა ნიუ-იორკში 1964 წელს მოხდა, უამრავი ადამიანის თანდასწრებით მოზლიმ, ახალგაზრდა იტალიური წარმოშობის გოგონას, სიუზან კეტრინ ჯენოვეზი ზურგში დანის ორი დარტყმით დაჭრა, რის შემდეგაც შეშინებულმა გოგონამ გაქცევა შეძლო და საშველად მეზობლებს უხმობდა, მდევარი თავიდან შეშინდა და მიმალვა სცადა, მაგრამ დარწმუნდა რა, რომ არავინ აპირებდა მის შეჩერებას, დაბრუნდა და დაწყებული საქმე ბოლომდე მიიყვანა, მან კიდევ არაერთი ჭრილობა მიაყენა გოგონას, რის გამოც იგი ადგილზევე გარდაიცვალა…
საოცარი ის იყო, რომ შემთხვევის ადგილს 38 ფანჯარა გადაჰყურებდა, შემდგომში მეზობლებმა აღნიშნეს, რომ მომხდარი ოჯახურ კონფლიქტად მიიჩნიეს და ჩარევა არ უცდიათ, მათ თავიც კი არ შეიწუხეს პოლიციის გამოსაძახებლად.
აღნიშნული პრობლემით დაინტერესდნენ კოლუმბიის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგები, რომლებმაც ჩაატარეს კვლევები აღნიშნულ საკითხზე დადგმული სცენარებით: „თუ ვინ მოვა დასახმარებლად, როდესაც შველას ითხოვენ?“ აღმოჩნდა, რომ განმსაზღვრელი ფაქტორი იყო არა სქესი (კაცს ჩაგრავდნენ თუ ქალს), ან კანის ფერი, ან ასაკი (ბავშვზე ძალადობდნენ თუ ასაკოვანზე), არამედ ის, თუ რამდენი ადამიანი ესწრებოდა აღნიშნულ ფაქტს. აღმოჩნდა, რომ რაც მეტია დამსწრეთა რაოდენობა, მით მეტია გულგრილობა. (!)
ექსპერიმენტმა აჩვენა, რომ ცარიელ ოთახში სტუდენტის ეპილეფსიური შეტევისას მის ყვირილს გამვლელმა სტუდენტმა ადეკვატურად უპასუხა და მისი გადარჩენა დაუფიქრებლად სცადა. იმავე ექსპერიმენტზე კი სავსე ოთახში მხოლოდ სტუდენტთა 31%-ს ჰქონდა რეაქცია. პირადი პასუხისმგებლობა იკლებს, როდესაც გარშემო უამრავი ხალხია, ადამიანები უყურებენ ერთმანეთს და ფიქრობენ, რომ რადგან არავინ რეაგირებს, არც პრობლემა არსებობს.
მე ხშირად მაინტერესებს, თუ რატომ გვაქვს ქრისტიანებს პირადი პასუხისმგებლობის დიფუზია. თითქოს ბუნებრივი ჩვევა გახდა ეკლესიაში სიარული და ქადაგებების მოსმენა, სარგებლის მიღება ეკლესიისგან, მაგრამ როდესაც საჭიროებათა წინაშე ვდგებით, ჩვენ, უბრალოდ ვერ ვგრძნობთ პირად პასუხისმგებლობას, პასუხი გავცეთ არსებულ გამოწვევებს. საჭიროებისას ერთმანეთს ვუყურებთ და არაფერს ვაკეთებთ. ეს იმიტომ არ ხდება, რომ სასტიკი გული გვაქვს, არც იმიტომ, რომ არ გვაღელვებს ან არ ვგრძნობთ, არამედ იმიტომ, რომ არ ვიღებთ პასუხისმგებლობას საკუთარ თავზე, რათა დროულად ვიმოქმედოთ, ისევე, როგორც არც ერთმა მოწმემ არ აიღო საკუთარ თავზე 911-ში დარეკვის ვალდებულება და ამ გულგრილობას ახალგაზრდა ქალის სიცოცხლე შეეწირა… მსგავსადვე, ქრისტიანთა გულგრილობა კლავს ეკლესიას…
ავტორი: ჯ.ე. უაითი