ერთხელ ერთმა ნაცნობმა მითხრა: „მე შემიძლია ღმერთის არსებობა ვიწამო, მაგრამ არ მჯერა, რომ იგი უსმენს მილიონობით ადამიანს, რომლებიც ერთდროულად მიმართავენ მას.“ როგორც ჩანს, არცთუ ისე ცოტა ადამიანი ფიქრობს ამგვარად.
მოდით, გავაანალიზოთ ეს საკითხი, მთავარ სირთულეს აქ სიტყვა „ერთდროულად“ ქმნის. ბევრ ჩვენგანს ადვილად შეუძლია წარმოიდგინოს, რომ ღმერთს განუსაზღვრელი დრო აქვს და მთხოვნელთა უსასრულო რაოდენობა შეუძლია მიიღოს, თუკი ისინი მასთან ცალ-ცალკე, ერთმანეთის მიყოლებით მივლენ. ასე რომ, როგორც ჩანს, არ გვესმის, როგორ ახერხებს ღმერთი ურიცხვი საქმეების გარჩევას.
ჩვენთვის ეს სირთულე მართლაც დაუძლეველი იქნებოდა. ჩვენი ცხოვრება ხომ დროის მდინარებას მიჰყვება, წამი წამს მისდევს და თითოეულს ძალიან ცოტა რამის დატევა თუ შეუძლია. აი, რა არის დრო. რასაკვირველია, ჩვენ მიგვაჩნია, რომ ამგვარი წესრიგი, ეს თანმიმდევრობა – წარსული, აწმყო და მომავალი – მხოლოდ დედამიწის მცხოვრებლებისთვის არსებული რეალობა კი არ არის, არამედ მთელ კოსმოსზეც ვრცელდება. ჩვენი აზრით, თავად სამყაროც და ღმერთიც გამუდმებით მოძრაობენ ჩვენსავით წარსულიდან აწმყოსკენ. ამ დროს თანამედროვე მეცნიერებამ იცის, რომ ეს ასე არ გახლავთ. პირველად თეოლოგებმა დაიწყეს იმაზე ლაპარაკი, რომ ზოგიერთი რამ დროის მიღმა არსებობს, მოგვიანებით ეს ფილოსოფოსებმაც აიტაცეს და ახლა უკვე – მეცნიერებმაც.
ყველაზე უფრო სარწმუნოა, რომ ღმერთი დროის მიღმა დგას. მისი სიცოცხლე არ შედგება დროის ერთმანეთის მიმყოლი მონაკვეთებისაგან. მილიონი ადამიანი ღამის 10 საათზე თუ ლოცულობს, არ არის აუცილებელი, რომ ღმერთი თითოეულს დროის ზუსტად ამ მონაკვეთში უსმენდეს. ეს წამი, ისევე როგორც დროის ნებისმიერი სხვა მონაკვეთი, სამყაროს გაჩენიდან მოყოლებული, მისთვის ერთი უსასრულო აწმყოა. მის განკარგულებაში მთელი მარადისობაა იმისთვის, რომ მოუსმინოს მფრინავს, რომელიც თვითმფრინავის დაღუპვის მომენტში ლოცულობს.
ვიცი, რომ ამის წარმოდგენა ძნელია. დავუშვათ, მოთხრობას ვწერ და ამგვარი წინადადება დავწერე: „მერიმ საქარგავი გვერდზე გადადო, იმავე წამს კარზე კაკუნი გაისმა.“ მერისთვის, რომელიც იძულებულია წარმოსახვით დროში იცხოვროს, საქარგავის გადადებასა და კარზე კაკუნს შორის ინტერვალი არ არსებობს, მაგრამ მე, ავტორი, რომელმაც მერი გამოვიგონე, ამ დროში არ ვცხოვრობ. პირველი წინადადების დაწერის შემდეგ შეიძლება 3 საათიც კი გავატარო მერიზე ფიქრში, სანამ მეორე წინადადებას ჩავწერდე. ის საათები, რომელიც მე მერიზე ფიქრში გავატარე, ვერავითარ გავლენას ვერ მოახდენს იმ დროზე, რომელშიც მერი ცხოვრობს. ეს არცთუ ისე სრულყოფილი ილუსტრაციაა, მაგრამ გარკვეულ სინათლეს მაინც ჰფენს ჩვენთვის საინტერესო საკითხს. დროის მდინარება, რომელშიც ჩვენი სამყარო ცხოვრობს, იმაზე მეტად არ აისახება ღვთის სიცოცხლის რიტმზე, როგორც მოთხრობის წარმოსახვითი დრო მისი ავტორის შემოქმედებით საქმიანობაზე. ღმერთს შეუძლია, უსაზღვროდ ბევრი დრო დაუთმოს თითოეულ ჩვენგანს, მას არ სჭირდება ისე მოგვეპყროს, როგორც ხალხის ერთიან მასას. მისთვის თქვენ, ცალკე აღებული, განსაკუთრებული ადამიანი ხართ, თითქოს მის მიერ შექმნილი ერთადერთი არსება იყოთ. მაშინ, როცა ქრისტე მოკვდა, ის თითოეული ჩვენგანის მაგივრად მოკვდა, თითქოს ყოველი ჩვენგანი ერთადერთი იყო სამყაროში.
ჩვენი ილუსტრაცია არცთუ ისე ზუსტია და აი, რატომ: ავტორი გამოდის დროის ერთი ნაკადიდან (რომელიც მოთხრობაში მიედინება), მხოლოდ იმის გამო, რომ მეორეში, რეალურში შედის. ღმერთი კი, ჩემი ღრმა რწმენით, საერთოდ არ ცხოვრობს დროში. მისი სიცოცხლე არ მიედინება წვეთ–წვეთად, წუთებად და წამებად ისე, როგორც ჩვენი. მისთვის ჯერ კიდევ 1940 წელი არ დასრულებულა და 1990-იც დაუდგა. მისი სიცოცხლე ხომ ის არის თავად.
დროს სწორი ხაზის გაყოლებით თუ წარმოვიდგენთ, რომლის გასწვრივაც ჩვენ ვმოძრაობთ, მაშინ ღმერთი იმ ფურცლის სახით უნდა წარმოვიდგინოთ, რომელზეც ეს ხაზია გავლებული. ჩვენვუახლოვდებით ამ ხაზის გარკვეულ წერტილებს. b წერტილს ვერ მივაღწევთ, თუ a წერტილი არ ჩამოვიტოვეთ უკან და c წერტილთან ვერ მივალთ, თუ ჯერ b არ გავიარეთ. ღმერთი ზემოდან, შიგნიდან ან ყოველი მხრიდან მოიცავს ამ ხაზს და მთლიანობაში ჭვრეტს მას.
ეს საკითხი გააზრებად ნამდვილად ღირს. მისი დახმარებით, ქრისტიანობაში ბევრი, მოჩვენებითი სიძნელის გადალახვა შეიძლება. სანამ ქრისტიანი გავხდებოდი, ვერაფრით გამეგო ერთი საკითხი: ქრისტიანებს მიაჩნიათ, რომ მარადიული და ყველგანმყოფი ღმერთი, რომელიც ამოძრავებს სამყაროს, ადამიანად მოევლინა დედამიწას. რა მდგომარეობაში იყო სამყარო, სანამ ის ჩვილი იყო, ან ეძინა? – ვკითხულობდი მე. რანაირად შეეძლო ერთდროულად ყოფილიყო ღმერთიც, რომელმაც ყველაფერი იცის და ადამიანიც, რომელიც თავის მოწაფეებს ეკითხება: „ვინ შემეხოო?“ … ერთი სიტყვით, მე ვვარაუდობდი, რომ ქრისტეს, როგორც ღმერთის ცხოვრება დროში მიმდინარეობდა, ხოლო მისი, როგორც ადამიანის ცხოვრება პალესტინაში, ამ დროის მცირე მონაკვეთი გახლდათ ისეთივე, როგორიც ჯარში სამსახური იყო ჩემი ცხოვრების გარკვეული პერიოდი. შეიძლება ბევრი ადამიანი ფიქრობს ამგვარად.
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ღმერთი დროში ცხოვრობდა მანამდეც, სანამ მისი მიწიერი ცხოვრება დაიწყებოდა. ჩვენი აზრით, მას ისე შეეძლო თვალი შეევლო თავისი მიწიერი ცხოვრებისთვის, როგორც წარსულისთვის. ამ წარმოდგენებს რეალობასთან საერთო არაფერი აქვთ. ჩვენ არ შეგვიძლია ქრისტეს მიწიერი ცხოვრება, დროის თვალსაზრისით მივუსადაგოთ მისი, როგორც ღმერთის ცხოვრებას, რომელიც დროისა და სივრცის მიღმაა. ქრისტეს ადამიანური ბუნება, თავისი სისუსტეებითა თუ მოთხოვნილებებით, მის ღვთაებრივ სიცოცხლეშია ჩართული. მისი ადამიანური ცხოვრება, მხოლოდ ჩვენი აზრით არის ისტორიის გარკვეული პერიოდი, მისი მოვლინებიდან ჯვარცმამდე. ჩვენ გვგონია, რომ დროის ეს მონაკვეთი ღვთის ისტორიაშიც წარმოადგენს გარკვეულ პერიოდს, მაგრამ ღმერთს ისტორია არ აქვს. ის ძალზე რეალურია იმისთვის, რომ ისტორია ჰქონდეს. ისტორიის ქონა ხომ რეალური არსებობის რაღაც ნაწილის დაკარგვას ნიშნავს (ისტორია ხომ ჩვენი ცხოვრების ის ნაწილია, რომელმაც ჩაიარა, წარსულში გადაინაცვლა), მის მეორე ნაწილს კი ჯერ ვერ იხილავ (ის ჯერ მომავალშია), ფაქტობრივად, ჩვენ არაფერი გაგვაჩნია აწმყოს პაწაწინა ნამცეცის გარდა, რომელიც მანამ გაქრება, სანამ მასზე ლაპარაკს დავიწყებდეთ. ღმერთმა დაგვიფაროს იმის ფიქრისაგან, რომ ღმერთის ცხოვრებაშიც ასეა, იმედი უნდა ვიქონიოთ, რომ მარადისობაში ჩვენც გავთავისუფლდებით ამისგან.
თქვენ თუ მიგაჩნიათ, რომ ღმერთი დროში ცხოვრობს, კიდევ ერთი სიძნელის წინაშე აღმოჩნდებით. ყოველ ადამიანს, ვისაც ღმერთის სწამს, ისიც სჯერა, რომ მან წინასწარ იცის, რა შეგვემთხვევა ხვალ, მაგრამ თუ მან იცის, რის გაკეთებას ვაპირებ, ხომ არ ნიშნავს ეს იმას, რომ სხვა რამის გაკეთება აღარ შემიძლია?
სირთულეს აქ ქმნის ის წარმოდგენა, რომ ღმერთი ცხოვრობს და თავს ავლენს დროის მდინარებაში, ისევე როგორც ჩვენ. ერთადერთი განსხვავება ისაა, რომ მას მომავლის განჭვრეტა შეუძლია, ჩვენ კი – არა. იმას თუ დავუშვებთ, რომ ეს აზრი სწორია, ძნელი გასაგებია, როგორ შეგვეძლო არ ჩაგვედინა ის, რაც ჩავიდინეთ, მაგრამ წარმოიდგინეთ, რომ ღმერთი ზემოდან დასცქერის დროის საზღვრებს, აქედან გამომდინარე, ის ისევე კარგად ხედავს, რასაც „ხვალინდელ“ დღეს ვუწოდებთ, როგორც იმას, რასაც „დღეს“ ჰქვია. მისთვის ყველაფერი „ახლაა“, ის კი არ იხსენებს იმას, რაც გავაკეთეთ, არამედ სწორედ ახლა ხედავს მას. „გუშინ“, რომელიც ჩვენთვის უკვალოდ გაქრა, მისთვის იგივეა, რაც „ახლა“. ის წინასწარ კი არ ხედავს, რას გავაკეთებთ, არამედ ხედავს, როგორ ვაკეთებთ. ჩვენთვის „ხვალ“ ჯერ არ დამდგარა, მისთვის კი ახლავეა ეს „ხვალ“. ჩვენ არასდროს მოგვივიდოდა აზრად, რომ ახლა არ შეგვიძლია რაიმეს არჩევა, რადგან ღმერთმა იცის, რას ვაკეთებთ. გარკვეულწილად, მისთვის უცნობია ჩვენი ქმედებანი, სანამ მათ არ ჩავიდენთ, მეორე მხრივ კი, როცა არ უნდა ჩავიდინოთ, მისთვის ეს „ახლაა“.
ეს აზრი სავსებით ქრისტიანულია, რადგან მას ქრისტიანობის ბრძენი წარმომადგენლები იზიარებდნენ და ის ქრისტიანობის საწინააღმდეგოს არაფერს შეიცავს. თქვენ მას ვერც ბიბლიაში და ვერც საეკლესიო დოგმატებში ვერ ნახავთ და შეგიძლიათ კარგი ქრისტიანი იყოთ იმ შემთხვევაშიც, თუ მას არ მიიღებთ ან საერთოდ არ დაფიქრდებით ამ საკითხზე.
კლაივ ლუისი